Mai Hương
Trước tình trạng ô nhiễm không khí kéo dài và ngày càng nghiêm trọng tại các thành phố lớn, Chính phủ đang gấp rút hoàn thiện Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia (QCVN) về khí thải dành cho xe mô tô và xe gắn máy.
Đây được xem là giải pháp then chốt nhằm kiểm soát một trong những nguồn phát thải lớn nhất trong giao thông đô thị hiện nay.
Hàng chục triệu xe máy chưa được kiểm soát khí thải
Theo thống kê, Việt Nam hiện có hơn 70 triệu xe mô tô, xe gắn máy được đăng ký, trong đó khoảng 45 triệu xe đang lưu thông hàng ngày.
Phần lớn trong số đó chưa từng trải qua quy trình kiểm định khí thải. Đáng lo ngại hơn, nhiều xe đã cũ kỹ, động cơ xuống cấp, thải ra lượng khí vượt ngưỡng cho phép nhưng vẫn lưu thông công khai trên đường phố.
Tiến sĩ Hoàng Dương Tùng, Chủ tịch Mạng lưới không khí sạch Việt Nam nhận định: “Tại các đô thị, khoảng 40% nguyên nhân gây ô nhiễm không khí bắt nguồn từ các phương tiện giao thông.
Tuy nhiên, trong khi ô tô được kiểm định khí thải định k, thì xe máy lại chưa được kiểm soát, tạo nên lỗ hổng lớn trong quản lý phát thải”.
Cuộc sống ngột ngạt giữa khói bụi giao thông
Việc người dân thường xuyên phải sử dụng khẩu trang khi ra đường đã trở thành hình ảnh quen thuộc ở các thành phố lớn.
Ông Lưu Tất Miễn (quận Hoàng Mai, Hà Nội) chia sẻ: “Không đeo khẩu trang là y như rằng về nhà cổ họng bị rát, rất khó chịu. Đường phố giờ toàn khói bụi từ xe máy cũ”.
Khói thải từ xe máy không chỉ gây ô nhiễm môi trường mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe cộng đồng, đặc biệt là trẻ nhỏ và người cao tuổi.
Luật mới siết chặt kiểm định khí thải xe máy
Luật Trật tự An toàn giao thông đường bộ năm 2024 đã lần đầu tiên đưa xe máy vào diện bắt buộc kiểm định khí thải. Theo Thông tư 47/2024, xe máy dưới 5 năm tuổi được miễn kiểm định.
Những xe từ 5 đến 12 năm phải kiểm định định kỳ hai năm một lần, còn xe trên 12 năm phải kiểm định hằng năm. Cục Đăng kiểm Việt Nam sẽ đảm nhiệm việc cấp giấy chứng nhận đạt chuẩn khí thải.
Đây là bước chuyển biến quan trọng sau nhiều năm xe máy nằm ngoài phạm vi kiểm soát môi trường.
Tháng 4/2025: Chính thức ban hành quy chuẩn khí thải
Theo Thông báo số 111/TB-VPCP, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà yêu cầu Bộ Nông nghiệp và Môi trường hoàn thiện và ban hành QCVN khí thải đối với xe mô tô trong tháng 4/2025. Đồng thời, lộ trình áp dụng cụ thể tại các đô thị lớn cũng sẽ được trình Thủ tướng trong cùng thời gian.
Song song với việc ban hành quy chuẩn, các cơ quan chức năng sẽ xây dựng kế hoạch hạn chế phương tiện phát thải cao tại các khu vực có mức ô nhiễm nghiêm trọng, đặc biệt là ở Hà Nội và TP.HCM.
Thúc đẩy giao thông xanh, cải tổ quy hoạch đô thị
Không dừng lại ở việc siết kiểm soát xe máy cũ, Chính phủ cũng giao Bộ Xây dựng phối hợp các bộ, ngành liên quan nghiên cứu và ban hành chính sách phát triển giao thông công cộng, khuyến khích sử dụng phương tiện xanh như xe điện, xe đạp.
Bên cạnh đó, các đô thị lớn sẽ rà soát, điều chỉnh quy hoạch để phân luồng phương tiện hợp lý.Việc xây dựng các làn đường riêng cho xe buýt, xe đạp và người đi bộ cũng được đặt mục tiêu nhằm đảm bảo an toàn giao thông và giảm phát thải hiệu quả.
Nếu được thực hiện đồng bộ và nghiêm túc, lộ trình kiểm soát khí thải xe máy không chỉ giúp cải thiện chất lượng không khí, mà còn góp phần bảo vệ sức khỏe cộng đồng và thúc đẩy quá trình chuyển đổi sang giao thông đô thị bền vững, thân thiện với môi trường.
Mai Hương
