Mai Hương
Bộ Tư pháp đang chủ trì soạn thảo Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xử lý vi phạm hành chính. Một trong những điểm mới đang thu hút sự chú ý là đề xuất cho phép bán ngay tang vật, phương tiện vi phạm hành chính trong những trường hợp đặc biệt.
Cụ thể, nếu trong quá trình xác minh chủ sở hữu hợp pháp, cơ quan chức năng xác định tài sản có nguy cơ xuống cấp, không thể bảo quản hoặc có khả năng hết thời hạn sử dụng thì người có thẩm quyền được phép tổ chức bán theo giá thị trường.
Việc bán phải được lập biên bản và số tiền thu được sẽ tạm gửi vào Kho bạc Nhà nước. Nếu sau thời hạn quy định vẫn không ai đến nhận, số tiền này sẽ chuyển vào ngân sách nhà nước.
Thực trạng trì trệ: Xe vi phạm bị “trùm mền”, kho bãi quá tải
Theo quy định hiện hành, thời hạn tạm giữ tài sản vi phạm kéo dài từ 7 ngày làm việc đến tối đa 2 tháng. Tuy nhiên, với những tài sản không có người nhận, quá trình xử lý thực tế kéo dài tới hơn một năm, do phải thực hiện hai lần thông báo công khai cách nhau 12 tháng.
Nhiều vụ việc điển hình cho thấy quy trình này gây ra không ít hệ lụy. Tại cảng Hải Phòng, các phương tiện hạng sang như Lamborghini, Rolls-Royce, Ferrari từng bị bỏ rơi trong thời gian dài.
Sau khi không tìm được chủ sở hữu, cơ quan chức năng phải mất từ 12–18 tháng mới hoàn tất thủ tục tịch thu và đấu giá, trong khi tài sản có nguy cơ xuống cấp và mất giá trị đáng kể.
Ngoài áp lực lên kho bãi, tình trạng này còn khiến Nhà nước phải tốn thêm chi phí bảo quản và quản lý, làm phát sinh nguy cơ lãng phí, thất thoát nguồn lực công.
Quan điểm của VCCI: Cần bảo vệ quyền sở hữu chính đáng
Trước đề xuất nói trên, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) bày tỏ sự thận trọng, cảnh báo rằng việc bán nhanh tài sản vi phạm có thể xâm phạm quyền sở hữu của công dân và tổ chức nếu không có cơ chế kiểm soát chặt chẽ.
VCCI cho rằng, trong nhiều trường hợp, chủ sở hữu có thể chưa kịp phản hồi hoặc khiếu nại trong thời gian xác minh. Nếu tài sản bị bán quá nhanh do lý do kỹ thuật như thiếu kho bãi, họ có thể bị mất tài sản mà chưa có cơ hội bảo vệ quyền lợi chính đáng của mình.
Đáng chú ý, trong bối cảnh phương tiện vi phạm có thể là công cụ làm ăn như xe tải, xe chở hàng…, việc mất quyền sở hữu không chỉ gây thiệt hại kinh tế mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh kế của người dân.
Lo ngại về giá trị thực và thủ tục tranh chấp
Ngoài quyền sở hữu, VCCI cũng nhấn mạnh nguy cơ tài sản bị bán dưới giá trị thực tế, đặc biệt khi thị trường có ít người mua hoặc tài sản bị hư hỏng trong thời gian bảo quản.Điều này có thể khiến người chủ cũ chịu thiệt hại tài chính mà không có biện pháp đền bù thỏa đáng.
Thay vì mở rộng quyền bán sớm, VCCI đề xuất hướng tiếp cận khác: giảm tần suất áp dụng biện pháp tạm giữ, đồng thời đầu tư nâng cấp kho bãi và phương tiện bảo quản nhằm đảm bảo xử lý đúng quy định, không gây thiệt hại cho người dân.
Kiến nghị từ giới luật sư: Cần thông báo rõ ràng và minh bạch
Nhiều luật sư cho rằng nếu quy định bán sớm tài sản được thông qua, cần ghi rõ điều kiện này trong biên bản xử phạt hành chính ngay từ đầu.
Cụ thể, nội dung nên nêu rõ: “Nếu quá thời hạn tạm giữ mà không đến nhận lại tài sản, phương tiện sẽ bị tổ chức bán đấu giá”.
Cách làm này sẽ giúp người dân hiểu rõ hệ quả pháp lý khi không nhận lại tài sản đúng thời hạn, đồng thời đảm bảo tính minh bạch và tránh tranh chấp pháp lý về sau.
Giải pháp tình thế hay cần cơ chế kiểm soát đồng bộ?
Đề xuất của Bộ Tư pháp được đánh giá là nỗ lực tháo gỡ tình trạng tồn đọng phương tiện vi phạm, giảm gánh nặng cho các cơ quan chức năng và tránh lãng phí tài sản công.
Tuy nhiên, để đảm bảo tính khả thi, các chuyên gia cho rằng cần thiết lập cơ chế giám sát minh bạch, tiêu chí rõ ràng và đảm bảo quyền lợi chính đáng của công dân không bị xâm hại.
Trong bối cảnh nhiều địa phương quá tải về kho bãi và thiếu nhân lực quản lý, giải pháp bán sớm tài sản có thể là hướng đi thực tế.
Nhưng cùng với đó, cần đồng bộ hóa quy trình kiểm tra, thông báo, định giá và đấu giá để đảm bảo tính công bằng, tránh tiêu cực và bảo vệ niềm tin của người dân đối với pháp luật.
Mai Hương
