Anh Mỹ
Thể Thao 247 - Ngày càng có nhiều quốc gia trên thế giới thông báo kế hoạch sẽ cấm xe hơi chạy xăng, dầu lưu thông trong nội thành. Các tập đoàn lớn của nền công nghiệp xe hơi toàn cầu đua nhau thông báo đầu tư ồ ạt để "hướng tới xe điện". Xe điện, trào lưu của thời đại hay là một cuộc cách mạng mới ? Hiệu quả của xe điện về bảo vệ môi trường, sức khỏe cho con người ra sao?
Trong vài tuần lễ, Pháp, Anh, rồi Trung Quốc cùng thông báo cấm xe hơi chạy bằng dầu và xăng trong một tương lai không xa, thay vào đó là những chiếc xe điện, được cho là ít gây ô nhiễm cho không khí.
Trung Quốc chưa ấn định thời điểm cụ thể thủ đô Bắc Kinh bắt đầu áp dụng điều khoản mới ấy vì "môi trường, vì sức khỏe công cộng". Thủ đô Paris và Luân Đôn nói tới ngưỡng 2040.
Na Uy từ nhiều năm qua đã có tham vọng là từ 2025 sẽ cấm hẳn các loại xe với động cơ đốt. Trong sáu tháng đầu năm 2017, số xe điện bán ra trên toàn quốc cao hơn so với xe chạy bằng xăng hay dầu. Hiện tại, Na Uy dẫn đầu bảng trên thế giới : 27,7 % xe mới là xe điện.
Tại vương quốc của nền công nghệ xe hơi trên Lục Địa Già là Đức, Berlin đang hướng tới mục tiêu xóa bỏ hẳn xe diesel vào ngưỡng 2030.
Hơn một tháng trước hội nghị quốc tế về môi trường COP 23 tổ chức tại Bonn, hội chợ xe hơi quốc tế Franckfurt là tủ kính của các kiểu xe điện đời mới, của những phát minh trong một lĩnh vực còn khá mới mẻ.
Hàng loạt các hãng xe Đức, từ BMW đến Volkswagen, từ Audi đến Mercedes, đã ồ ạt thông báo đầu tư hàng chục tỷ euro cho một "cuộc cách mạng" trong nền công nghiệp xe hơi. Cũng nhân hội chợ xe hơi quốc tế Franckfurt hồi tháng 9/2017, hãng xe Pháp Peugeot thông báo tới năm 2023, 80 % các kiểu xe bán ra trên thị trường đều là xe điện. Volkswagen thì đưa ra ngưỡng 2030, khi đó hiệu xe nổi tiếng của Đức này sẽ không còn sản xuất bất kỳ một loại động cơ xăng hay dầu. Nhãn hiệu Volvo từng của Thụy Điển, từ khi hợp tác với Geely của Trung Quốc mới vừa thông báo, trong hai năm tới "thế hệ xe sử dụng năng lượng mới"
Xe diesel mất sức hấp dẫn
Theo báo cáo gần đây nhất của Cơ Quan Năng Lượng Quốc Tế, để duy trì mục tiêu được ấn định tại hội nghị khí hậu Paris COP21, tức là giữ cho nhiệt độ của trái đất không tăng quá 2°C từ nay tới năm 2100, thế giới cần 600 triệu chiếc xe điện trong vòng 30 năm tới.
Hiện tại, trong lượng của xe điện còn quá khiêm tốn trên thị trường. Năm 2016 được coi là một cột mốc quan trọng : số lượng xe điện bán ra trên thế giới trong năm 2016 tăng 40 %, đạt 750.000 chiếc và khách hàng lớn nhất là Trung Quốc.
Trên quê hương của Louis Renault, xe chạy dầu diesel không còn sức thu hút như mới chỉ một chục năm về trước. Năm 2008 được xem là thời kỳ "hoàng kim" của loại động cơ này : 77 % lượng xe lưu hành là xe dầu. Nhưng tới 2016 tỷ lệ này rơi xuống dưới ngưỡng 50 %. Trong vụ tai tiếng "dieselgate", tập đoàn xe hơi nổi tiếng của Đức, Volkswagen bị tố cáo gian lận về các chuẩn mực thải khí CO2. Cũng đã có nghi vấn tương tự với hai tập đoàn Pháp, Renault và PSA, khiến một phần người tiêu dùng tẩy chay xe diesel, thiên về xe điện.
Dù vậy, tới nay, xe diesel và xe xăng vẫn chiếm vị trị áp đảo : trong sáu tháng đầu 2017, trên 100 chiếc xe bán ra tại Pháp, chỉ có 3,5 là xe sử dụng cả xăng lẫn điện ; 1,2 là xe thuần túy dùng bình điện. Tỷ lệ xe xăng và dầu cộng lại vẫn là trên 95 %. Một trong những trở ngại lớn của xe điện là loại xe này còn quá đắt, đắt hơn từ 50 đến 70 % so với một chiếc xe "truyền thống".
Chưa dễ chia tay với động cơ đốt
Những yếu tố vừa nêu cho thấy, Pháp chưa dễ bỏ xe xăng và dầu để chạy theo xe hơi điện. Vậy mục tiêu cấm hẳn xe dùng động cơ đốt vào năm 2040 liệu có quá viển vông ?
Trước mắt tất cả các tập đoàn xe của Pháp nói riêng, của thế giới nói chung đều khẳng định sẽ sẵn sàng cho "thời đại xe điện". Volvo mùa hè vừa qua thông báo ngưng sản xuất mô-tơ đốt từ năm 2019, để tập trung đầu tư vào các loại xe sử dụng "năng lượng mới". Tại Hoa Kỳ, ngay từ khi được thành lập năm 2003 Tesla Motors đã khẳng định vị trí trên lĩnh vực xe điện. Ở Pháp, Renault và đối tác Nhật Nissan từ 2013 đã chen chân vào thị trường xe điện với kiểu xe Zoé và đang tính toán để chiếm thế thượng phong trong lĩnh vực này tại Trung Quốc.
Bước đầu trong ngành xe hơi điện của PSA chật vật hơn và giờ đây Peugeot Citroen đang hướng tới ngưỡng 2021 để trình làng 4 kiểu xe 100 % chạy bằng điện, 7 kiểu dùng vừa xăng, vừa điện.
Về phần Toyota, tập đoàn Nhật này luôn có một vị trí riêng biệt trong lĩnh vực xe hơi : người tiêu dùng từ năm 1997 đã quá quen thuộc với động cơ xăng và điện của những chiếc Prius, cho nên ông khổng lồ châu Á này chưa lao vào trận chiến "xe điện 100 %"
Xe điện có giúp chống biến đổi khí hậu?
Trở lại với câu hỏi liệu rằng xe hơi điện có là phép lạ, giảm ô nhiễm không khí, giảm ô nhiễm môi trường, bảo đảm cho nhân loại hít vào ít những hạt bụi siêu nhỏ vô cùng tai hại cho hệ hô hấp ?
Theo báo cáo của Cơ Quan Bảo Vệ Môi Trường Châu Âu, mỗi năm có 10.000 người Đức tử vong vì ô nhiễm không khí do xe dầu diesel nhả khí oxyde d'azote và nhất là những hạt bụi siêu nhỏ. Thành phố Stuttgart, chiếc nôi của nền công nghiệp Đức, trụ sở của Mercedes và Porsh, thường xuyên bị nghẹt thở vì ô nhiễm không khí. Thành phố đã tính tới chuyện cấm hoàn toàn xe cộ lưu thông trong nội thành ! Vây liệu xe điện có là một giải pháp thích hợp ?
Trả lời đài Pháp ngữ RFI, ông Stéphane Lhomme, thuộc tổ chức bảo vệ môi trường và chống năng lượng hạt nhân Observatoire Nucléaire, phân tích
« Xe điện quả thực là một tai hại đối với môi trường. Hại không kém xe dầu hay xăng. Tôi xin đơn cử vài thí dụ : để tạo ra một bình điện cho xe hơi, chúng ta thải ra một khối lượng carbon tương đương với một chiếc xe có động cơ đốt hoạt động trong vòng từ 10 tới 15 năm. Như vậy đủ thấy là ngay cả khi xe điện mới vừa hoàn tất và còn chưa được dùng là nó đã gây ô nhiễm. Nếu muốn hạn chế lượng khí thải CO2, không chắc là dùng xe điện tốt hơn.
Một yếu tố thứ hai bất lợi không kém là để chế tạo bình điện, cần rất nhiều các loại đất hiếm, tương tự như để tạo các linh kiện cho điện thoại di động nhưng với khối lượng lớn hơn rất nhiều. Và ở đây đặt ra rất nhiều vấn đề, từ việc phải di dời một bộ phân dân số trên thế giới để lấy đất khai thác các mỏ đất hiếm, rồi khai thác sức lao động, kể cả của trẻ em. Cả về mặt nhân đạo lẫn môi trường, đây không hơn không kém là một tai họa. Xét cho cùng, chúng ta bỏ xe chạy bằng xăng, dầu để dùng xe hơi điện, chẳng qua chỉ là một dạng ‘xuất khẩu ô nhiễm’ qua một quốc gia khác mà thôi.
Sau cùng, một khi có xe điện, tức là phải sạc điện, mà như vậy là phải có nhà máy điện -mà chủ yếu là điện hạt nhân -để đáp ứng nhu cầu cho hàng triệu, triệu cái xe một lúc. Vậy thì đâu cũng hoàn đó. Xe điện không giúp giải quyết được việc gì ».
Để xe điện thay thế được xe xăng, dầu, các nền công nghiệp trên thế giới còn phải vượt qua nhiều thử thách. Ngoài những thách thức về mặt kỹ thuật, những cân nhắc về hiệu quả, về đạo đức như chuyên gia Stéphane Lhomme vừa nêu, thì còn phải tính tới lá bài kinh tế : thế giới sẽ giải quyết thế nào khối lượng xe dùng động cơ đốt nếu tất cả số này bị cấm lưu hành trong các thành phố lớn ?
Bên cạnh đó nếu người tiêu dùng không đổ xăng, hay dầu diesel thì chính phủ mất đi nguồn thuế đánh trên nguyên liệu này. Ở Pháp chẳng hạn, khi đổ một lít xăng/ dầu phải đóng thuế cho nhà nước theo thứ tự là 62 % và 51 %. Trong tài khóa 2016, thuế đánh vào xăng, dầu cho phép chính phủ thu về 7,3 tỷ euro. Vậy liệu chính Pháp có mạnh mẽ khuyến khích người tiêu dùng ngừng mua xe sử dụng động cơ đốt để chỉ dùng xe điện thôi hay chăng ?
Tương lai là năng lượng sạch, nhưng động cơ điện có phải sự lựa chọn duy nhất?
Toyota nhận định rằng trước năm 2050, phần lớn động cơ trên thế giới sẽ được vận hành dưới các dạng điện, điện khí, plug-in và full-cell.
“Trong tương lai, động cơ truyền thống sẽ khó tồn tại được. Xu hướng thế giới thay đổi và Toyota phải thích nghi với điều này, đồng nghĩa với việc xe chạy xăng cũng như diesel, hiện chiếm 85% doanh số của chúng tôi sẽ gần như biến mất trong ba thập kỉ tới”, công ty này cho biết.
Đây có thể coi như sự đặt cược của Toyota vào các loại nhiên liệu sạch trong tương lai, khi mà những lo ngại về môi trường ngày một tăng lên. Bên cạnh đó, các tập đoàn sản xuất xe hàng đầu thế giới cũng đang chạy đua nhằm tìm ra thế hệ động cơ tối ưu cho ngành công nghiệp ô tô toàn cầu những thập kỷ sắp tới.
Toyota nói rằng động cơ chạy bằng các loại năng lượng sạch sẽ dần thay thế năng lượng truyền thống là điều chắc chắn, tuy nhiên sẽ không thể xảy tới trong thời gian ngắn, bởi những khó khăn về cơ sở hạ tầng.
Mỗi công ty trong làng ô tô thế giới lại có một chiến lược phát triển khác nhau. Nissan đầu tư chủ yếu vào phương tiện chạy bằng điện, trong khi các nhà sản xuất từ Đức lại tập trung phát triển động cơ plug-in, kết hợp cả động cơ điện và động cơ truyền thống dùng xăng (diesel).
Toyota được biến đến với các dòng xe chạy động cơ kết hợp hybrid, điển hình là dòng Prius. Tuy nhiên năm ngoái hãng này đã tung ra mẫu Mirai chạy fuel-cell, chỉ sử dụng khí hydro và thải ra nước. Toyota cho hay xe chạy bằng động cơ fuel-cell chỉ cần nạp nhiên liệu trong vài phút và có tầm hoạt động xa hơn so với động cơ điện thông thường, vốn mất nhiều thời gian để nạp năng lượng.
Mẫu Toyota Mirai có thể chạy tới 500km với bình nhiên liệu đầy. Trong khi mẫu xe điện Leaf của đối thủ Nissan chỉ có thể chạy 135km cho mỗi lần sạc.
Toyota đã bán tổng cộng 8 triệu xe chạy năng lượng kết hợp hybrid trong 18 năm qua , và kì vọng sẽ bán ra 7 triệu chiếc loại này, cùng 30 nghìn chiếc khác chạy động cơ fuel-cell trong năm năm tới.
Bóng ma tư bản thân hữu và "cơn điên" xe điện
Tesla từ lâu đã được gắn với những hoài nghi về tư bản thân hữu (Crony Capitalism) khi đã nhận được hàng tỉ đô la từ chính phủ trong những năm qua và bên cạnh đó là một loạt những ưu đãi về thuế khóa. Trong khi đó cho đến hiện tại, hiệu quả của tất cả các dự án của Tesla gần như rất mơ hồ.
Tính đến cuối năm nay, nhà sản xuất xe điện “nổi đình nổi đám” nhất hiện nay là Tesla sẽ “đốt” hơn 10 tỷ USD mà không thu lại nổi thậm chí là 10 cent. Thế nhưng bất chấp nghịch lý ấy, các công ty ô tô trên toàn thế giới lại đang “xếp hàng” để cạnh tranh với Tesla.
“Bây giờ chẳng ai có thể nghi ngờ về tương lai của xe điện”, Erich Joachimsthaler, nhà sáng lập kiêm CEO của công ty chiến lược thương hiệu Vivaldi, nói. “Các công ty đang bị lôi kéo vào thị trường xe điện bởi Tesla và các chính phủ”.
Tại sao các hãng vẫn đang tiếp tục "đâm đầu vào xe điện"? Câu trả lời đầu tiên nằm ở Trung Quốc. Kế hoạch cắt giảm đáng kể lượng khí thải carbon vào năm 2030 của đất nước đông dân nhất và ô nhiễm nhất thế giới là 1 cú hích lớn cho thị trường xe điện. Hơn nữa khi tất cả đều rao giảng về sự tiên bộ của công nghệ sản xuất và chất lượng pin, có lẽ rất nhiều nhà đầu tư sẽ thấy tương lai là xe điện.
Và lí do thứ 2, khi mà trong những năm gần đây các tập đoàn công nghệ đang nổi nên nhưng trong thực tế, những người đang nắm cả thế giới lại là những tập đoàn năng lượng, có lịch sử hàng trăm năm, tiềm lực khủng khiếp nhưng danh tiếng thì chỉ làm giới tinh hoa run sợ. Chắc chắn những tập đoàn công nghệ mới sẽ muốn lật đổ vị thế của những tập đoàn năng lượng cộm cán. Đây không còn đơn thuần là kinh doanh và lợi nhuận nữa mà đây là cuộc chiến "vương quyền" thực sự để nắm cả thể giới, khi đã thỏa mãn về kinh tế thì quyền lực mới là tham vọng của những đầu óc kinh doanh tinh hoa. Kinh tế và chính trị luôn như quả trứng và con gà.
Lí do cuối cùng có lẽ là hội chứng đám đông và tất cả hãng xe đều lo sợ sẽ bị chậm chân trong khi hiện tại xe điện vốn đang như "ngôi sao đang nổi" và sự sáng tạo trong ngành động cơ gần như rất ít đột phá, vì thế các hãng cùng lao vào thử nghiệm xe điện, nhưng điều đó không có nghĩa là sự tin tưởng của họ cho phương tiện này là tuyệt đối.
Thế giới luôn biến đổi, sự tiến hóa của các phương tiện di chuyển cũng sẽ diễn ra. Nhưng liệu xe điện có phải là câu trả lời cho tương lai của xe hơi? Đừng để Tesla "nhồi sọ" bạn.
Nguồn: Tổng hợp
Anh Mỹ
